วิถีชีวิตชาวลาหู่กับเสียงดนตรี

ชุมชนชาติพันธุ์ลาหู่บ้านผาเผือกตั้งอยู่หมู่ที่ 10 ตำบลปางมะผ้า อำเภอปางมะผ้า จังหวัดแม่ฮ่องสอน

หน่อ หรือแคนเป็นเครื่องดนตรีชาวลาหู่ โดยหน่อของชาวลาหู่นั้นจะมีทั้งหมด 4 ชนิด ประกอบด้วย หน่อกุมา หน่อซึ หน่อจิแหล่ และต้อแลหมื่ม แคนที่มีความสำคัญมากที่สุด คือหน่อกุมา (แคนใหญ่) เป็นชิ้นเดียวที่ใช้ในการประกอบพิธีกรรมและห้ามไม่ให้มีการเป่าถ้าไม่มีงานที่ต้องใช้หน่อกุลานี้ การเป่าแคนต้องเป็นบุคคลที่มีความสามารถและผ่านการฝึกฝนมาเท่านั้นจึงจะสามารถเป่าแคนได้ไม่ใช่ว่าทุกคนจะเป่าเป็นหมดเนื่องจากจะต้องเป่าและเต้นไปตามจังหวะดนตรีด้วย บางคนต้องใช้ความพยายามฝึกประมาณ 2-3 ปีถึงจะเป่าเป็นแต่ไม่สามารถเต้นเป็นจังหวะได้ การเป่ากับขาที่เดินนั้นต้องสัมพันธ์กัน แคนมีความสำคัญกับวิถีชีวิตชาติพันธุ์ลาหู่มากเพราะพิธีกรรมทุกอย่างต้องมีหน่อ (แคน) เป็นอุปกรณ์ในการทำพิธีกรรมไม่ว่าการประกอบพิธีกรรมงานมงคล การทำบุญ การละเล่นการเต้นจะคึ เป็นต้น

เกร็ดความรู้

แคนหรือหน่อทุกชนิดมีข้อห้ามคือห้ามเป่าช่วง 06.00-10.00 น. ยกเว้นที่ลานเต้นจะคึและเฉพาะมีพิธีกรรมเท่านั้น เพราะเชื่อว่าถ้าเป่าในช่วงนี้จะเป็นการเป่าให้คนที่ตายแล้ว ชาวลาหู่จะทำพิธีกรรมเกี่ยวกับการฌาปณกิจศพช่วงเช้า แคนจึงไม่สมควรมีการเป่าในช่วงเวลานั้น