ชุมชนชาติพันธุ์ไทใหญ่บ้านปางหมู
ชุมชนชาติพันธุ์ไทใหญ่บ้านปางหมู ตั้งอยู่หมู่ที่ 1 ตำบลปางหมู อำเภอเมือง มีทางหลวงหมายเลข 1095 ผ่านเข้าหมู่บ้าน มีรถประจำทางสายแม่ฮ่องสอน–เชียงใหม่ ผ่าน การเดินทางสะดวก ระยะทางห่างจากตัวเมือง 7 กิโลเมตร
ประวัติ
ชุมชนไทใหญ่ปางหมูเป็นกลุ่มที่อพยพมาจากฝั่งประเทศพม่า โดยก่อนปี พ.ศ.2374 บริเวณสองฝั่งลำน้ำปาย ได้มีชาวไทใหญ่ที่อพยพมาจากรัฐฉาน ประเทศสหภาพพม่า มาตั้งรกรากอยู่อย่างกระจัดกระจาย ทำมาหากินด้วยการทำนา ทำสวน ทำไร่
ประชากร
ข้อมูล ณ ปี 2561 มีจำนวน 1,224 หลังคาเรือน จำนวนประชากร ชาย 1,276 คน หญิง 1,184 คน รวมทั้งสิ้น 2,460 คน ประชากรส่วนใหญ่ประกอบอาชีพทำการเกษตร เช่น ทำนา ทำสวน พืชเศรษฐกิจของชุมชนได้แก่ ถั่วเหลือง งา ถั่วลิสง กระเทียม การอุตสาหกรรมในครัวเรือน มีการรวมกลุ่มกันเป็นวิสาหกิจชุมชน กลุ่มอาชีพ ทั้งหมด 17 กลุ่ม กลุ่มสำคัญที่ทำรายได้ให้แก่ชุมชนประกอบด้วย กลุ่มถั่วเน่าแผ่น กลุ่มผลิตภัณฑ์จากงา กลุ่มตัดเย็บเสื้อไท กลุ่มสมุนไพรพื้นบ้าน เป็นต้น
ด้านสังคมและวัฒนธรรม
ด้านสังคม วัฒนธรรมมีการอนุรักษ์ สืบสานถ่ายทอด ฟื้นฟู ศิลปวัฒนธรรมและประเพณีท้องถิ่น ชุมชนปางหมูยึดมั่นและให้ความสำคัญในการอนุรักษ์ สืบสาน ถ่ายทอด ฟื้นฟู กิจกรรมประเพณีไท โดยยึดถือตามบ่อเกิดประเพณี 12 เดือน ที่อยู่ในปั๊บสาโบราณที่มีชื่อว่า “ต๊ะ ซะ นิด หย่า สี่ ซิบ สอง เหลิน ซาก เส่ อู ต่าน”อันประกอบไปด้วยเดือนเจ๋ง หรือเดือน 1 ประเพณีตานข้าวใหม่ ก้าบซอมอู (การตำข้าวปุก) เดือนก๋ำ หรือเดือน 2 ประเพณีการเข้าปริวาสกรรมและมานัต เดือน 3 ประเพณีตานข้าวหย่ากู้ และปอยหลู่หลัว เดือน 4 ประเพณีปอยส่างลอง เดือน 5 ปอยซอนน้ำ (ปอยเหลินห้า) เดือน 6 ปอยจ่าตี่ ต่างซอมต่อโหลง เดือน 7 ปอยเลี้ยงเมือง และวานปะลีก (ทำบุญสี่มุมเมือง) เดือน 8 ปอยเข้าหว่า (แห่เทียนเข้าพรรษา) ต่างซอมต่อโหลง เดือน 9 ปอยจ่าก้า และต่างซอมต่อโหลง เดือน 10 ปอยจ่าก้า และต่างซอมต่อโหลง เดือน 11 ปอยแฮนซอมโก่จา ปอยกาดพิ้ด ปอยจองพารา ปอยตักบาตรเทโวโรหณะ ปอยหลู่เตนเหง ปอยอ่องจ้อด หรือก๋อยจ้อด (หลู่ต้นเตน) เดือน 12 ปอยป๋ายหลอย ปอยลอยกระทง ปอยหวั่งกะป่า ปอยส่างกานกฐิน ปอยส่างกานคำ ปอยดับไฟเตน