ประเพณีวันขึ้นปีใหม่ ปกาเกอะญอ “หนี่ซอโข่”

ชุมชนชาติพันธุ์ปกาเกอะญอบ้านห้วยบง ตำบลวัดจันทร์ อำเภอกัลยาณิวัฒนา จังหวัดเชียงใหม่

ประเพณีวันขึ้นปีใหม่ ปกาเกอะญอเรียกว่า “หนี่ซอโข่” ประเพณีขึ้นปีใหม่คือการเปิดหน้างานใหม่ หากไม่มีประเพณีนี้ถือว่ายังลงมือทำไร่ไม่ได้ หากทำไปก่อนถือว่าไม่ดี ไม่เคารพสถานที่ ข้าวที่ปลูกจะไม่ได้ผลผลิต ประเพณีขึ้นปีใหม่จะมีราวต้นเดือนกุมภาพันธ์แต่ละปีจะไม่ตรงกัน คลาดเคลื่อนเล็กน้อยเพราะถือเวลาจากดวงเดือน ก่อนจะถึงวันขึ้นปีใหม่ 2 วัน แม่บ้านทุกบ้านจะต้มเหล้าไว้ทำพิธีผูกข้อมือ พ่อบ้านจะไปหาใบไม้ห่อข้าวเหนียวและปล้องไม้ไผ่เพื่อทำข้าวหลามนอกจากนี้จะมีข้าวปุ๊ก โดยนำข้าวเหนียวมาตำพร้อมกับงาทำแผ่น ตอนเช้าของวันใหม่แต่ละครอบครัวจะทำพิธีผู้ข้อมือซึ่งจะทำกันเองภายในครอบครัว ตอนสายๆ หลังจากทำพิธีผูกมือของแต่ละครอบครัวเสร็จแล้วทุกคนจะร่วมกันรดน้ำดำหัว “ฮี่โข่” ผู้นำหมู่บ้านและบรรดาอาวุโสในหมู่บ้านจากนั้นจะไปรวมกันที่บ้านผู้นำหมู่บ้าน เพื่อไปร่วมพิธี “แควะซิ” หรือดื่มหัวเหล้า เพราะผู้อาวุโสจะต้องทำพิธีนี้ก่อนลูกหลานทั้งหลายเมื่อถึงเวลาผู้นำหมู่บ้านจะรินเหล้าลงไปที่โคนต้นเสานิดหนึ่ง พร้อมอธิฐานว่า “ซอจา……เจ้าแห่งตะวันตก เจ้าแห่งตะวันออก เจ้าแห่งทิศเหนือ เจ้าแห่งทิศใต้ เจ้าแห่งทิศทั้งเจ็ด แผ่นดินเจ็ดแถวดูแลปกป้องให้ทั่ว ดูแลกลางวันจนถึงกลางคืน ดูแลกลางคืนจนถึงกลางวัน กลางคืนอย่าเผลอหลับ กลางวันอย่าเผลอสัปหงก หูข้าตึงไม่ได้ยิน ข้าตาบอดมองไม่เห็น จูงมือเรา โปรดดูดแลลูกหลานให้ทุกผู้ทุกคนเทอญ” เป็นคำกล่าวเพื่อขอให้อำนาจสิ่งศักดิ์สิทธิ์ช่วยดูแลให้มีสุขภาพพลานามัยที่สมบูรณ์

ข้อมูลเพิ่มเติม

เอกลักษณ์และความโดดเด่นของชาติพันธุ์ปกาเกอะญอ
แกลเลอรี่ชาติพันธุ์ปกาเกอะญอ